Biologisch of niet biologisch

De afgelopen twee jaar heeft de cacaowereld gevoeld als een achtbaan. Boeren vochten tegen onvoorspelbare regens, verwoestende oogstziektes en prijsschommelingen waardoor velen zich afvroegen hoe ze voor morgen moesten plannen. Chocolademakers moesten zich ook aanpassen, jongleren met stijgende kosten en onzekere voorraden, terwijl ze trouw bleven aan hun vak.

Achter de schermen ontvouwt zich een ander verhaal in Brussel. De Europese Unie heeft de spelregels veranderd voor iedereen die cacao verbouwt, verhandelt of verwerkt. De nieuwe EU Ontbossingsverordening zet een duidelijke streep door het zand: cacao die Europa binnenkomt, mag niet ten koste gaan van bossen. Daarnaast leggen verplichte Due Diligence-regels de lat hoger, waardoor elke speler in de toeleveringsketen verantwoordelijk wordt voor de herkomst van cacao en de manier waarop het wordt verhandeld. En vanaf oktober 2025 begint een nieuw hoofdstuk met de bijgewerkte EU-biowetgeving, die de oude lappendeken van systemen vervangt door één duidelijk kader voor alle import.

Al deze verschuivingen samen schetsen een beeld van een sector in transformatie; één waar veerkracht, transparantie en verantwoordelijkheid niet langer optioneel zijn, maar essentieel.

De wereldwijde cacaoproductie schommelt rond de 5 miljoen ton per jaar. Daarvan draagt slechts ongeveer 2% het biologische label. Toch is dit kleine deel van de markt veel belangrijker dan het is. Biologische cacao is de ruggengraat geworden van premium en speciale chocolade, waar consumenten niet alleen op zoek zijn naar smaak, maar ook naar traceerbaarheid, biodiversiteit en landbouwpraktijken zonder synthetische chemicaliën, waarden die vaak geworteld zijn in agroforestry tradities.

Het grootste deel van deze biologische cacao is afkomstig van kleine boeren verspreid over Latijns-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië. Al generaties lang zijn hun teeltmethoden vaak in lijn met biologische principes. Onder het EU-systeem van "gelijkwaardigheid" konden deze producenten cacao certificeren volgens hun eigen nationale normen, zolang die in grote lijnen overeenkwamen met de Europese regels. Dankzij deze flexibiliteit konden verschillende landbouwtradities hun weg vinden naar Europa's hoogwaardige biologische markt.

Dat tijdperk loopt ten einde. Vanaf 1 oktober 2025 moet elke zak biologische cacao met bestemming de EU volledig voldoen aan biologische verordening nr. 2018/848. In de praktijk betekent dit dat producenten van buiten de EU zich aan dezelfde regels moeten houden als Europese boeren, die alles omvatten van bodemvruchtbaarheid en vruchtwisseling tot interne controlesystemen en de juridische structuur van producentengroepen. Voor veel landen van herkomst wijken deze eisen sterk af van de manier waarop certificering van oudsher wordt beheerd.

Voor cacao, een gewas dat bijna volledig buiten Europa wordt verbouwd, is de verschuiving ingrijpend. Producenten die vroeger vertrouwden op nationale systemen of particuliere certificeringsprogramma's moeten nu misschien hun activiteiten reorganiseren, coöperaties formaliseren en investeren in nieuwe nalevingskaders, alleen maar om op de markt te blijven. Wat ooit werd gezien als een relatief toegankelijke "toegevoegde waarde" verandert in een veeleisende onderneming die veel middelen vergt. Strengere naleving leidt nu al tot een krapper aanbod, hogere kosten en nieuwe risico's, met gevolgen die zich verspreiden van kleine boerengemeenschappen tot ambachtelijke chocolademakers en detailhandelaars in de hele EU.

Dit is meer dan een update van de regelgeving. Het is een keerpunt. De regels van het biologische spel veranderen en daarmee ook de vorm van de cacaowaardeketen.